Capoeira is een spel van ontwijken en de ander in de val laten lopen, een listig spel dat is ontwikkeld door de Afrikaanse slaven die vanaf de XVIe eeuw naar Brazilië werden verscheept.
In deze vechtkunst zijn sluwheid en behendigheid belangrijker dan brute kracht; hier geldt niet de wet van de sterkste, maar van de sluwste.
Capoeira combineert muziek, spel, dans, acrobatie en vechtsport in een collectieve ervaring die de roda (‘kring’) is – het ronde theater waar het spel plaatsvindt – geleid door een orkest (‘bateria) en voortgestuwd door gezang. De ‘roda’ is een plek van expressie waar allen bijdragen aan de ontwikkeling van een ieder; gedurende een ‘roda’, wisselt iedere capoeirista van zijn of haar rol als muzikant(e), zanger(es) en speler.
Door capoeira leer je ook de Braziliaanse cultuur kennen, het brengt mogelijkheden om te reizen, improvisatie- en sociale vaardigheden te ontwikkelen, als ook een gevoel voor ritme en melodie. Capoeira laat het lichaam zich bewegen, maar het is geen sport in de normale zin van het woord, want er bestaat geen erkende competitie. Een ieder praktiseert deze kunst volgens zijn of haar mogelijkheden en ontwikkelt zich volgens haar of zijn eigen ritme. Het gaat hier niet om winnen of verliezen, maar om zich over te geven en zich te commiteren aan het spel.
Capoeira was voor lange tijd verboden en werd met harde hand onderdrukt in Brazilië, omdat het een manier was om de eigen culturele identiteit van de slaven te behouden. Het functioneerde als een vorm van sociaal en cultureel verzet tegen onrechtvaardigheid en ongelijkheid. Daarnaast was capoeira ook een manier om zich voor te bereiden op het fysieke gevecht, en werd ook zo gebruikt door gevluchte slaven en later door gangs en groepen in de grote steden. Pas in 1937, in de stad São Salvador in de staat Bahia, werd het onderwijzen ervan gelegaliseerd. Sindsdien blijft capoeira zich ontwikkelen tot aan de dag van vandaag, waar het in Brazilië de tweede nationale fysieke activiteit is na het voetbal. De gemeenschappen waar het onderwezen wordt, of het nou groepen of scholen zijn, dragen bij aan haar ontwikkeling en behouden zo de verbinding met de traditie en het verleden.
Als een levende kunst voortgekomen uit de geschiedenis van de slavernij, wordt capoeira vandaag de dag in de hele wereld onderwezen. Capoeira is tegelijkertijd een tegen-cultuur, een filosofie en een unieke manier van volksonderwijs.
De tekeningen hier weergegeven zijn van de artiest Carybé (1911-1997)